WEIWERD - ALLERLEI - OORLOGSTIJD
Huizen en hun bewoners
Hoofdweg (Heemskesweg) z.z. nr. 21 t/m 28
De woningen in de kom van het dorp Weiwerd welke in de oorlog 1940/45 zijn verwoest.
De kom van het dorp Weiwerd ,gezien vanuit het westen, met links woning nr.15 en rechts nr.22.
Deze woningen zijn door oorlogshandelingen totaal verwoest.
Foto,s van de woningen welke in de nacht van 6 op 7 juli 1942 , door een noodafworp van een bom in de kom van het dorp, zwaar beschadigd of geheel zijn verwoest.
De woningen nr. 21 t/m nr.28 in het met rood op tekening aangegeven, zijn door een noodafworp van een bom in de nacht van 6 op 7 juli 1942 zeer zwaar beschadigd en een aantal woningen zijn totaal verwoest.
Zeven mensen verloren hierbij het leven.
De gevolgen van een noodafworp van een bom in de nacht van 6 op 7 juli 1942
De verwoeste boerderij van de familie G.Holthuis.
Hoofdweg z.z. D 62 (nr.21)
Achterkant van de zwaar beschadigde dubbele woningen
Stationsweg (T.J.Jansenweg) D 61h t/m D 61c. (nr. 102 t/m 107).
Op de voorgrond de totaal verwoeste woningen D 53 t/m D 59)
(nr. 26 t/m 28)
De totaal verwoeste woningen D53 t/m D 59.
(nr. 26 t/m 28)
De totaal verwoeste woningen D 53 t/m D 59.
( nr.26 t/m 28)
De zwaarbeschadigde woningen aan de Stationstraat.
(T.J.Jansenweg)
In het midden Stationstraat de dubbele woning D45/46.
(nr.91). Deze woning is tijdens de bevrijdings gevechten
in 1945 alsnog totaal verwoest.
De gevolgen van een noodafworp van een bom in de nacht van 6 op 7 juli 1942
Woning T.J. Jansenweg 1 (Nr 90) Stationsweg D44 - De gevolgen van een noodafworp van een bom in de nacht van 6 op 7 juli 1942
REACTIE VAN C. VAN DIJK, destijds te WEIWERD.
Als geboren Weiwerder wil ik graag reageren over de oorlogstijd in mijn geboortedorp.
Het was als kind verschrikkelijk. Het waren bij ons aan de Stationsweg te Weiwerd rot tijden. Aan het eind van de oorlog werd het spoorwegstation in het dorp opgeblazen.
Alle ramen en deuren van de omliggende huizen moesten open voor de luchtdruk.
Later moesten alle mensen verhuizen, waarheen dat weet ik niet meer. Dat moest je in die tijd natuurlijk zelf regelen en meestal gingen de families bij familie wonen in andere dorpen. Red je maar!
Nog erger was de bom die midden in de nacht tegenover ons huis, bij de familie De Vries achter het huis viel. De vader en moeder van de beide kinderen bleken dood te zijn. Ook mijn buurjongen Klaas Paapst , meisje Siena Smit en nog een paar uit het dorp waren dood. Het was verschrikkelijk; het hele dorp lag plat. We hadden niks meer toen we midden in de nacht moesten evacueren. Ik ging bij boer Huisman op de schouders, mijn ene zus bij meester De Vries en de andere zus bij mijn pa. Het was een toestand! We werden naar de boerderij gebracht van boer Atzema. Dit was in die tijd de EHBO post. Een paar dagen later moesten we allemaal uit het dorp. Het was niet meer te doen Iedere dag en nacht werd het dorp beschoten. We zijn eerst in de kelder van café Brouwer gegaan Dit was geen doen. Toen met zo’n twintig mensen, jong en oud, naar Weiwerder Valg. Dit was bij de dijk waar nu de schepen liggen bij de AKZO. Er werd een schuilkelder gemaakt en wat voor een! Bij boer Koop, dit was een koeien boer, maar prima. De schuilkelder werd gemaakt in een droge sloot met een dak van stro en klei. Dit leek heel wat. Hier hebben we gebivakkeerd; eten en drinken was er genoeg. We waren daar met 23 mensen uit het dorp en we hebben 21 dagen daar in de schuilkelder geleefd tot de bevrijding. Het was niet leuk; angst en we kregen vlooien de schurft brak uit.
Je ziet maar oorlog is geen pretje. Toen we waren bevrijd waren mochten we weer naar ons dorp. Wat we toen zagen; alles was zo’n beetje plat, ons huis was niet veel meer van over. Dat was schrikken hoor, het was een chaos. Nu moesten de mannen en vrouwen maar zorgen dat alles weer voor elkaar kwam. We gingen eerst naar de school in Heveskes die stond tussen Oterdum en Heveskes . Iedere dag lopen maar dit was in de tijd normaal. Onze school in Weiwerd was ook helemaal stuk en die moest eerst gerepareerd worden NB; we hadden en boer Jansen in het dorp wonen die man was verzetsstrijder deze man is door de Duitsers gevangen genomen en later in Scheveningen gefusilleerd. Zo zie je maar een mensen leven had toen ook al geen waarde. Zo dit zijn enkele herinneringen uit de oorlog.
Mijn opa was schipper. Zijn schip was ook totaal verrot geschoten en is na de bevrijding gerepareerd. Toen deze weer kon varen hebben m’n Pa en Opa het ruim ingericht als woon slaap gedeelte. We zijn met het schip naar Ter Apel gevaren. Daar had Opa kennissen en bij hun is het schip afgemeerd. Voor het huis van de kennissen en daar zijn we tot rust gekomen. Mijn oudste zus ging daar naar de lagere school en mijn jongere zus en ik gingen daar naar Freubel school nu zo dit is het een en ander over mijn belevenissen van de oorlog in Weiwerd.
Hiermee hoop ik ook een beetje een steentje heb bijgedragen hierover.
De vriendelijke groeten en succes
Chris van Dijk , Oude pekela.
Oorlogsschade Weiwerder Kerk
Aan het eind van de tweede wereld
oorlog,werd de kerk tijdens de bevrij
dingsgevechten zwaar beschadigd.
Vooral de zuidmuur moest het ontgelden.
Een foto van de beschadigde kerk, van twee niet goed aan elkaar gezette foto’s. De kerk staat hier langer op dan het werkelijk is.
Vanaf het bordes waar het orgel stond, keek men zo door een groot gat naar buiten. Links boven is nog net het houten noodpostkantoor te zien.
 |
 |
Restauratie en herstel oorlogsschade in 1947
 |
 |
De Ned. Herv.Kerk van Weiwerd na de restauratie in 1947
 |
 |
Foto,s ingang van de Ned. Herv.Kerk na de restauratie in 1947.
Het interieur van de Ned.Herv.Kerk van Weiwerd
na de restauratie in 1947
Gedenkplaat in de zuidelijke binnenmuur van de toren ter herinnering aan de restauratie van 1947.
In de oorlog neergestorte Amerikaanse Vliegend Fort in Geefsweer
Duitse soldaten op wacht bij de wrakstukken van het neer gestorte vliegtuig.
Het verhaal van de 324th BombSquad, 91st Bombergroup/Heavy, 8th Airforce.
Op 27 september 1943, was het toestel een Boeing B-17 F-25-DL Flying Fortress opgestegen van de vliegbasis Bassingbourn in Cambridgeshire voor een bombardementsvlucht naar Emden. Aan deze aanval deden meer dan 300 B-17 Vliegende Forten mee, die geëscorteerd werden door P-47 Thunderbolt -jachtvliegtuigen. Deze B-17 met de naam ,,Local Girl” op de rompneus,was juist aan de terugreis begonnen, toen ze er achter kwamen dat het zuurstofmasker van de Ball Turret Gunner Sgt Paul Ayala bevroren was. Hij was bewusteloos en ze hebben hem er uit gehaald en hem in het radio compartiment gelegd en toen is hij bij gekomen. Toen de Duitsers er achter kwamen dat de buikkoepel onbemand was vielen ze aan. Een salvo granaten trof de romp en de nr. 2 trof de motor die vlam vatte. Door de aanval werd ook de intercom kapot geschoten. De B-17 werd aangevallen door een Messerschmitt Bf 109. De B-17 vloog in brand, beschreef nog een hele cirkel boven Geefsweer ( Groningen), waarna de linkervleugel afbrak en het toestel explodeerde. Hierbij is vermoedelijk 1Lt William G. Pegram naar buiten geslingerd en is in de baan van een propeller gekomen. Hij is gevonden in een sloot met zijn hoofd naar beneden en miste zijn beide benen. Belvin J.Peters bleef met zijn parachute aan het linker hoogteroer haken en werd mee naar de grond gesleurd. Over het lot van Gorden E.Noel is niets bekend. Vijf van de bemanningsleden kwamen per parachute in de Eems terecht, hetgeen twee niet hebben overleefd. Van de totale bemanning van tien koppen stierven er deze dag vier. En één vermist. De vier overleden soldaten liggen allemaal begraven in american cemetery in margraten.
(verhaal aangevuld door Ralph Peeters)
Een van de propellers van de Local Girl is sinds 1997 te vinden in het US Air Force Museum, nadat deze vanaf 1980 in de tuin van Orlo Natvig (voormalig bemanningslid van de Local Girl) heeft gestaan als een eerbetoon aan voormalig Amerikaanse krijgsgevangenen. (zie foto op volgende pagina's)
Bemanning |
Naam |
Rang |
Lot |
| Pilot | William G.Pegram | 2/lt. | KiA |
| Co-Pilot | William L. Martin | 2/lt. | PoW |
| Navigator | Robert. S Cosgrove | 2/lt. | KiA |
| Bombardier | Norman C. Katinger | 2/lt. | PoW |
| Enginier/Top Gunner | Vernon C.Larson | T/sgt | KiA |
| Radio Operator | Orlo G. Natvig | T/Sgt. | PoW |
| Ball Turret Gunner | Paul R. Ayala | Sgt. | PoW |
| Left Waist Gunner | Belvin J. Peters | S/Sgt. | KiW |
| Right Waist Gunner | Frederick E.Hutchinson | S/Sgt. | PoW |
| Tail Gunner | Gorden E. Noel | S/Sgt. | Onbekend |
Situatie van de plaats waar het toestel is neergestort.
B-17F-25-DL "Local Girl", 42-3111
Lost on September 27, 1943
serial number
plane type / name
squadron
code
date lost
reason
mission lost on
pilot
42-3111
Boeing B-17F-25-DL "Local Girl"
91BG 324 BS
DF-A1
Sep. 27, 1943
fighter
Emden
Crash Location Geefsweer (Hol)
Pegram, 4KIA, 6POW, MACR 667
USAF Museum - WWII Combat Europe
A Mission Remembered
On 27 September 1943, enroute back to England after a raid against Emden, Germany a 91st Bomb Group B-17 nicknamed Local Girl was set on fire by an Me-109 fighter. Eight of the ten B-17 crew members bailed out, but only six survived. One of the survivors was the radio operator, Technical Sergeant Orlo Natvig. He landed in a small Netherlands town where the Germans quickly captured him. Natvig remained a prisoner of war until the end of war.
One of the propellers spun free from the crippled B-17 before the Flying Fortress crashed in a field. A German salvage crew found the prop struck in the ground on William Ritsema's farm, located a mile from the crash site. A blade broke off when the Germans attempted to remove the prop from the ground and they left the remainder where it was. Later, Mr.. Ritsema recovered the propeller and moved it to his yard.
In 1970, Natvig and another crew member visited the crash site and saw the prop. On several occasions he hinted, unsuccessfully, that he would like to have it. Then, in 1980, Mr.. Ritsema's son wrote to offer the propeller as a token of gratitude for what the Americans had done to free the Netherlands. After its arrival, Mr.. Natvig had the cherished propeller mounted in the front yard of his home in Iowa and, later, in Arizona. There the prop remained, a tribute to all former American prisoners of war, until his widow donated it to the U.S. Air Force Museum, in 1997.
De vier graven van de omgekomen bemanningsleden op de Amerikaanse Militaire Begraafplaats in Margraten.
(foto's en gegevens beschikbaar gesteld door Ralph Peeters)
 |
 |
William G.Pegram. Pot: A.Row: 9 Grave: 32 |
Pilot 2/lt |
 |
 |
Robert S. Cosgrove Plot:I Row: 21 Grave: 15 |
Navigator 2/lt |
 |
|
Vernon C.Larson Plot: M.Row: 5 Grave: 9 |
|
 |
|
Belvin J.Peters Plot: A Row: 10 Grave: 24 |
|
I lt. William G.Pegram, is waarschijnlijk tijdens de explosie van het vliegtuig naar buiten geslingerd en in de baan van een propeller gekomen. Hij is gevonden in een sloot en miste beide benen.
Robert S. Cosgrove, Is verdronken in de Eems, hij kwam terecht nabij de haven van Termunterzijl.
Vernon C.Larson. Is verdronken in de Eems, enige vissers en duitse soldaten hebben hem geborgen.
Belvin J.Peters, bleef met zijn parachute aan het linker hoogteroer haken en werd mee naar de grond gesleurd.
In de oorlog neergestorte RAF Vliegtuig ten noorden van Weiwerd
Bemanning |
Naam |
Rang |
Lot |
| Pilot | Thirtle | Fl/lt. | PoW |
Duitse colonne bij boerderij Geefsweersterweg
foto 1943
RESTEN DUITSE SOLDATEN GEVONDEN IN HEVESKES
Aantekeningen betreffende de begraven duitse soldaten op de orginale begraafkaart van het nieuwe kerkhof Heveskes
BRIEVEN VAN HARKO BARLA vanuit kamp Amersfoort en Buchenwald
Harko Barla (Ko Barla) , loswerkman ,geboren 01-06-1910,werd met andere communistische verzetsstrijders op 20 mei 1941 gearresteerd door twee politieagenten uit Delfzijl en overgebracht naar het Scholtenshuis in Groningen.
Van hieruit heeft hij nog enige tijd vastgezeten in het huis van bewaring in Groningen.
Op 24 oktober 1941 is hij per trein overgebracht naar het kamp Amersfoort.
Vanuit Amersfoort is hij daarna op 26 maart 1942 op transport gesteld naar het concentratiekamp ,, Buchenwald”.
Hier is hij op 2 november 1943 overleden.
Harko Barla is gearresteerd wegens,volgens de Duitse normen althans,illegale activiteiten zowel al voor als in de oorlog.
Twee politieagenten kwamen in het donker bij de familie aan de deur om mededeling te doen van Ko's dood. Zij hadden zijn broek en een onbekend horloge bij zich.
Als doodsoorzaak werd opgegeven,longontsteking.
( verhaal aangevuld door Jan Bolken )
31 augustes 1941
7 december 1941
4 januari 1942
3 mei 1942
Brief van Harko Barla , Buchenwald 07-03-1943 aan Epko Bolken en Elisabeth Bolken-Barla.
DE JOODSE FAMILIE OUDGENOUG
DE VEZETSMAN THIES JAN JANSEN
Op de boerderij, Heemskesweg 22 (nr.176) van Thies Jan Jansen,werd verzet gepleegd tegen de Duitsers.
De boerderij was niet alleen een ontmoetingsplek voor verzetsmensen, maar ook een plek om onder te duiken.
Na zijn arrestatie is Jansen overgebracht naar het zgn. Oranjehotel in Scheveningen. Daar is hij op 11 Mei 1944 gefusileerd.
T.J.Jansenweg: In het dorp is ook een straat
naar deze verzetsman genoemd,
vroeger was dit Stationsweg.
30 km. mars van Duitse Militairen door de Oosterhoek (1940/45) (Stelling Delfzijl Wehrmacht. Front Bevestigungs Linie Schiffwaven Delfzijl)
Een kleine verzameling foto's die eens te koop zijn aangeboden op een duitse internetveiling van Ebay.
Begin van de mars, op de zeedijk bij Delfzijl
Afwateringskanaal,met op achtergrond het gemaal met
Sluismeesterwoning.
Borgshof in Farmsum,in het midden de Ned.Herv.Kerk.
Weiwerd,rechts manufacturenwinkel fam. Oudgenoeg.
Heemskesweg 42 (nr.185)
Heveskes,woning fam.van Clooster,Hoofdweg n.z. E 107
(nr. 307)
Oterdum,links schoenmakererij fam. Kruger,Hoofdweg
z.z. E 24 (nr.321)
Oterdum,rechts de Ned.Herv.Kerk. links woning
fam. Mulder Hoofdweg n.z. E 93 (nr.346)